Nama beliau sebenarnya ialah Uthman b. Affan b. Abul-As yang mana beliau
dilahirkan ketika Baginda Nabi Muhammad SAW berumur 5 tahun. Uthman merupakan
seorang bangsawan dari golongan Quraish dari Bani Ummayah.
Beliau terkenal sebagai seorang yang lemah lembut, pemurah dan baik hati.
Beliau merupakan salah seorang dari saudagar yang terkaya di Tanah Arab,
sehingga beliau digelarkan dengan gelaran “al-Ghani”. Selepas memeluk Islam
beliau banyak mendermakan hartanya ke arah kepentingan agama Islam, sebagai
contohnya dalam peperangan Tabuk, beliau telah mendermakan hartanya iaitu 950
ekor unta, 50 ekor kuda dan 1000 dinar. Begitu juga ketika umat Islam berhijrah
ke Madinah, umat Islam menghadapi masalah untuk mendapatkan air minuman. Oleh
itu Saidina Uthman telah membeli telaga Ruma dari seorang Yahudi dengan harga
20 000 dirham untuk digunakan oleh umat Islam dengan percuma.
 |
| Utsman bin Affan |
Saidina Uthman bin Affan ra adalah seorang yang bertaqwa dan bersikap wara'.
Tengah malamnya tak pernah disia-siakan. Beliau memanfaatkan waktu itu untuk
mengaji Al-Quran dan setiap tahun beliau menunaikan ibadah haji. Bila sedang
berzikir dari matanya mengalir air mata haru. Beliau selalu bersegera dalam
segala amal kebajikan dan kepentingan umat, dermawan dan penuh belas kasihan.
Khalifah Uthman telah melaksanakan hijrah sebanyak dua kali, pertama ke
Habasyah, dan yang kedua ke Madinah.
Beliau digelarkan sebagai “Zunnurain” yang bermaksud dua cahaya kerana menikahi dua orang puteri Rasulullah iaitu Ruqayyah dan Ummi Kalthum. Setelah Ruqayyah meninggal dunia, Rasulullah SAW telah menikahkan beliau dengan puteri Baginda iaitu Ummi Kalthum. Uthman berkahwin sebanyak 7 kali lagi selepas kematian Ummi Kalthum dan seluruh anaknya berjumlah seramai 16 orang. Isterinya yang terakhir ialah Nailah binti Furaifisha.
Beliau dilantik menjadi khalifah selepas kematian Khalifah Umar ra yang ditikam. Beliau dilantik menjadi khalifah pada tahun 23 Hijrah oleh jawatankuasa yang ditubuhkan oleh Khalifah Umar al-Khattab ra.
Ahli sejarah telah membahagikan tempoh pemerintahan Khalifah Uthman selama 12 tahun kepada dua bahagian iaitu pertamanya zaman atau tahap keamanan dan keagungan Islam, manakala yang keduanya pula ialah tahap atau zaman “Fitnatul-Kubra” iaitu zaman huru hara.
Zaman Keamanan Dan Keagungan Islam
Banyak jasa-jasa dan juga kejayaan yang telah dilakukan oleh Khalifah Uthman dalam menyebar dan memperkembangluaskan Islam. Ini termasuklah kejayaannya dalam:
1. Bidang Ketenteraan
Khalifah Uthman banyak melakukan perluasan kuasa terhadap beberapa buah negara
dalam usahanya menyebarkan Islam, ini dapat dilihat pada keluasan empayar Islam
yang dapat mengatasi keluasan empayar Rom Timur dan juga empayar Parsi pada
zaman kegemilangan mereka. Antara wilayah baru yang telah berjaya ditakluki
ialah Cyprus, Afganistan, Samarqand, Libya, Algeria, Tunisia, Morocco dan
beberapa buah negara lagi. Beliau juga bertanggungjawab dalam menubuhkan
angkatan tentera laut Islam yang pertama bagi menjamin keselamatan dan
melakukan perluasan kuasa. Banyak negara-negara yang telah dibuka melalui
angkatan tentera ini.
2. Melakukan Pembukuan Al-Quran
Perluasan kuasa telah menyebabkan penyebaran Islam terjadi secara meluas.
Apabila ramainya orang-orang yang memeluk Islam sudah tentu banyaknya perbezaan
antara sesuatu wilayah dengan wilayah yang lain dari segi mereka mempelajari
Islam. Apa yang paling ketara sekali ialah dalam masalah mereka mempelajari
al-Quran. Banyak terdapatnya perbezaan bacaan yang membawa kepada salah bacaan
antara satu tempat dengan tempat yang lain. Dengan keadaan ini banyak
terjadinya salah faham dan saling tuduh menuduh sesama orang Islam dalam
menyatakan siapakah yang betul pembacaannya.
Oleh itu Khalifah Uthman telah mengadakan satu naskhah al-Quran yang baru yang
mana ianya digunakan secara rasmi untuk seluruh umat Islam. Khalifah Uthman
telah menggunakan lahjah Bahasa Quraish dan yang mana al-Quran yang berbeza
telah dibakar. Al-Quran inilah yang digunakan hingga kehari ini yang mana ianya
dikenali dengan nama Mushaf Uthmani. Langkah-langkah ini bertujuan untuk
menjamin kesucian al-Quran sebagai sumber perundangan Islam.
3. Beliau Telah Membesarkan Masjid Nabawi
Masjid Nabawi telah menjadi padat kerana dipenuhi dengan jemaah yang semakin
ramai, Oleh itu Khalifah Uthman telah membesarkan masjid tersebut dengan
membeli tanah bagi memperluaskan kawasan tersebut. Masjid tersebut telah
diluaskan pada tahun 29 Hijrah.
4. Usaha Khalifah Uthman Dalam Menyebarkan Dakwah Islam
Khalifah Uthman sering berdakwah di penjara dan beliau berjaya mengislamkan
ramai banduan. Beliau juga banyak mengajar hukum-hukum Islam kepada rakyatnya.
Ramai pendakwah telah dihantar keserata negeri bagi memperluaskan ajaran Islam.
Beliau juga telah melantik ramai pengajar hukum Islam dan juga melantik petugas
khas yang membetulkan saf-saf sembahyang. Beliau juga banyak menggunakan
al-Quran dan as-Sunah dalam menjalankan hukum-hukum.
Al-Fitnah al-Kubra (Zaman Fitnah)
Pada akhir tahun 34 Hijrah, pemerintahan Islam dilanda fitnah. Sasaran fitnah
tersebut adalah Saidina Uthman ra hingga mengakibatkan beliau terbunuh pada
tahun berikutnya.
Fitnah yang keji datang dari Mesir berupa tuduhan-tuduhan palsu yang dibawa
oleh orang-orang yang datang hendak umrah pada bulan Rajab.
Saidina Ali bin Abi Thalib ra bermati-matian membela Saidina Uthman dan
menyangkal tuduhan mereka. Saidina Ali menanyakan keluhan dan tuduhan mereka,
yang segera dijawab oleh mereka, "Uthman telah membakar mushaf-mushaf,
shalat tidak diqasar sewaktu di Makkah, mengkhususkan sumber air untuk kepentingan
dirinya sendiri dan mengangkat pejabat dari kalangan generasi muda. la juga
mengutamakan segala fasilitas untuk Bani Umayyah (golongannya) melebihi orang
lain".
Pada hari Jumaat, Saidina Uthman berkhutbah dan mengangkat tangannya seraya berkata, "Ya Allah, aku beristighfar dan bertaubat kepadaMu. Aku bertaubat atas perbuatanku."
Saidina Ali ra menjawab, "Mushaf-mushaf yang dibakar ialah yang mengandungi perselisihan dan yang ada sekarang ini adalah yang disepakati bersama keshahihannya. Adapun shalat yang tidak diqasar sewaktu di Makkah, adalah kerana dia berkeluarga di Makkah dan dia berniat untuk tinggal di sana. Oleh kerana itu shalatnya tidak diqasar.
Adapun sumber air yang dikhususkan itu
adalah untuk ternak sedekah sehingga mereka besar, bukan untuk ternak unta dan
domba miliknya sendiri. Umar juga pernah melakukan ini sebelumnya. Adapun
mengangkat pejabat dari generasi muda, hal ini dilakukan semata-mata kerana
mereka mempunyai kemampuan dalam bidang-bidang tersebut. Rasulullah SAW juga
pernah melakukan ini hal yang demikian. Adapun beliau mengutamakan kaumnya,
Bani Umayyah, kerana Rasulullah sendiri mendahulukan kaum Quraish daripada bani
lainnya. Demi Allah seandainya kunci syurga ada di tanganku, aku akan
memasukkan Bani Umayyah ke syurga".
Setelah mendengar penjelasan Ali ra, umat Islam pulang dengan rasa puas. Tetapi para peniup fitnah terus melancarkan fitnah dan merencanakan makar jahat mereka. Di antara mereka ada yang menyebarkan tulisan dengan tanda tangan palsu dari pada sababat termuka yang menjelek-jelekkan Uthman. Mereka juga menuntut agar Uthman dibunuh.
Fitnah kejipun terus menjalar dengan kejamnya, sebahagian besar umat termakan fitnah tersebut hingga terjadinya pembunuhan atas dirinya, setelah sebelumnya terkepung selama satu bulan di rumahnya. Peristiwa inilah yang disebut dengan "Al-Fitnah al-Kubra" yang pertama, sehingga merobek persatuan umat Islam.
Saidina Uthman ra telah mati dibunuh oleh pemberontak-pemberontak yang mengepung rumahnya pada tahun 35 Hijrah, bersamaan dengan tahun 656 Masihi. Pemerintahannya memakan masa selama 12 tahun, yang mana ianya merupakan pemerintah yang paling lama dalam pemerintahan Khulafa’ ar-Rasyidin.